5 Eylül Plastik Aşım Günü'ydü Peki Dünyada Neler Oldu?
Yılın henüz dörtte üçünü geride bıraktık, ancak dünya şimdiden çok fazla plastik atık üretti. Peki bu konuda ne yapılması gerekiyor?
2024'te 220 milyon tondan fazla plastik çöp üretileceğini biliyor muydunuz?
5 Eylül Plastik Aşım Günü, insanlığın plastik atıklarının atık yönetim sistemlerinin üretilen miktarlarla başa çıkma kapasitesini aştığı noktaya dikkat çekiyor.
Geçen yıldan bu yana İsviçreli STK Earth Action, Plastik Aşım Günü raporu yayınlıyor ve 2024’te dünya nüfusunun %66’sının plastik atıklarının yerel atık yönetim kapasitesini aştığı bölgelerde yaşadığını ortaya koydu.
Bu rapor, Kasım ayında Güney Kore’de yapılacak nihai müzakereler öncesinde yayımlandı ve bu toplantının amacı, plastik kirliliğine karşı uluslararası düzeyde bağlayıcı bir anlaşma geliştirmek. Earth Action, bu etkinlikte şirketler ve delegelerle bu anlaşmayı savunmak için çalışacak.
Dünya çapındaki plastik atık durumu ne kadar kötü?
Şu anda yalnızca 12 ülke, dünyanın yanlış yönetilen plastik atıklarının %60'ından sorumlu olup, en üst sıralarda Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya ve Meksika bulunuyor.
Dünyada hiçbir ülke atık üretme konusunda masum değil; her yıl kişi başına ortalama 28 kg plastik atık üretiliyor ve bu rakam 2021'den bu yana %7,11 arttı.
Dünya, üretilen tüm plastiklerle başa çıkma kapasitesine sahip değil ve rapora göre, plastiklerin üçte biri kullanım ömrünün sonunda yanlış yönetilecek. Bu da doğada varlığını sürdüren 69.5 milyon ton plastik anlamına geliyor.
Raporda plastik atıklarıyla ilgili neler var?
Bu yılın Plastik Aşım Günü raporu, yalnızca plastik ambalaj atıklarını dikkate alan ilk raporunun aksine, tekstil endüstrisi ve evsel atıklardan kaynaklanan plastik atıkları da analizine dahil etti.
Plastik atık yönetimi uygulamalarında bir iyileşme görülse de (bu nedenle Aşım Günü, geçen yıla göre 4 Eylül’den 5 Eylül’e kaydı), her yıl artan plastik atık üretimi nedeniyle yanlış yönetilen plastik miktarı büyük ölçüde değişmeden devam ediyor.
Bu da, teorik olarak, plastik aşımının 117 gün sürdüğünü ve 5 Eylül’den yıl sonuna kadar üretilen plastik atıkların dünya çapında büyük olasılıkla kötü yönetileceğini ortaya koyuyor.
Buna karşılık, iyi yönetilen plastik, çevresel etkisi en aza indirilen plastiktir. Bu, geri dönüşüm, geri dönüştürülebilir plastik tasarımı, plastik kullanımını azaltma ve gereksiz ambalajları ortadan kaldırma gibi çeşitli yöntemlerle sağlanabilir.
Earth Action, atık yönetim kapasitesindeki gelişmelerin genellikle artan plastik üretimi tarafından geride kaldığını belirtti. Ayrıca geri dönüşümün "plastik krizini çözeceği" varsayımının temel olarak hatalı olduğunu da açıkladı.
Earth Action ve Plastic Footprint Network’ün eş CEO'su Sarah Perreard, "Plastik Aşım Günü, mevcut gidişatımızın bir kanıtı ve gerekli eylemler için bir yol haritası olmalıdır. Bugün alınan kararlar, ekosistemler ve ekonomiler üzerinde nesiller boyu yankı bulacak. Plastik krizini çözmek için sıradan bir iş yaklaşımı, yalnızca etkilerini daha da kötüleştirecektir." dedi.
Plastik atık krizinin çözümü nedir?
Perreard, "Değişim gerekliliği, çevreyi ve sağlığımızı koruma ihtiyacına dayanıyor, ancak bu gidişatın iş dünyası üzerindeki riski genellikle göz ardı ediliyor – kâr da gezegen kadar bu krizin kurbanı olacak." dedi
Perreard, "Birçok büyük şirket ve KOBİ, plastik ayak izini hesaba katmak ve tedarik zincirlerinde döngüselliği sağlamlaştırmak için adımlar atıyor. Değişimi getirecek olan bu kurumsal eylem, iş birliği ve etkin bir BM Antlaşması yoluyla yapılacak düzenlemelerle olacaktır." dedi.
Bu antlaşma, dünyadaki plastik üretimini sınırlamaktan, belirli kimyasalların yasaklanmasına ve iddialı geri dönüşüm hedefleri koymaya kadar uzanan amaçlarla, plastiği ortadan kaldırmak için ilk kapsamlı çabayı temsil ediyor.
Earth Action, uluslararası işletmeler, hükümetler ve KOBİ'lerle plastiklerin tedarik zincirleri üzerindeki etkisini değerlendirmek ve onları döngüsel iş modellerine geçiş konusunda yönlendirmek için çalışıyor.
Earth Action ayrıca, Decathlon, WWF, Mars ve Breitling gibi 35’ten fazla küresel kuruluşu içeren Plastic Footprint Network’ün kurucusudur.
Mover Plastic Free Sportswear’ın Kurucusu Nicolas Rochat, “Bugün, değişim zamanının şimdi geldiğini keskin bir şekilde hatırlatıyor. Bu sınır tanımayan plastik üretimi yolunda devam etmek vicdansızlıktır ve hem işletmelerin hem de insanlığın refahını tehdit ediyor.” dedi.
Rochat, "Plastikleri geri dönüştürme gibi sözde çözümler yalnızca fiziksel ve kimyasal plastik kirliliğini artıracaktır. Geçici çözümlerden öteye geçme ve tedarik zincirlerinde yenilikçi, kirletmeyen alternatiflere yatırım yapma zamanı geldi. Gezegenimiz artık ne ataletin maliyetini ne de sorunu sürdürmenin maliyetini karşılayabilir.” dedi.