Yapay zekanın hızlı gelişimi, donanım ve çip teknolojilerinde sürekli yükseltmeleri gerektiriyor. Bu durum, önümüzdeki yıllarda milyonlarca ton elektronik atık ile sonuçlanabilir. Yeni bir çalışmaya göre, yapay zeka sektöründeki bu hızlı büyüme, küresel çapta elektronik atık miktarını 2030 yılına kadar önemli ölçüde artırma potansiyeline sahip. Bilim insanları, mevcut durum devam ederse yapay zeka kaynaklı elektronik atık miktarının günümüze göre 1000 kat artış gösterebileceğini belirtiyor.
Yapay Zeka Kaynaklı Elektronik Atıkta Artış
2023 yılında yalnızca 2.600 ton olan yapay zeka kaynaklı elektronik atık miktarının, 2030’da 2,5 milyon tona ulaşması bekleniyor. Bu rakam, 2030 yılında dünyanın 8,5 milyarlık tahmini nüfusunun her birinin yaklaşık iki iPhone’u çöpe atması ile eşdeğerdir. Çalışmalar, 2030’a kadar toplamda 5 milyon tondan fazla elektronik atık birikmesine neden olabileceğini öngörüyor.
2022 yılında küresel çapta 62 milyon ton e-atık üretildiği göz önüne alındığında, bu büyüme, yapay zeka uygulamaları için kullanılan donanımların sıklıkla güncellenmesini gerektiriyor. Mevcut cihazların hızla geçersiz hale gelmesi, kurşun ve krom gibi zararlı metallerin yanı sıra geri dönüştürülebilecek altın, gümüş ve platin gibi değerli metallerin bulunmasına neden oluyor. Bilim insanları, bu metallerin geri dönüştürülmesinin e-atık miktarını azaltmada etkili bir yol olduğunu vurguluyor.
Malzeme Yoğunluğu ve Çip Pazarındaki Değişimler
Çalışmada, en yeni Nvidia platformunun büyük dil modeli çıkarımı, eğitimi ve veri işleme görevleri için tasarlandığına dikkat çekildi. Nvidia CEO’su Jensen Huang, iki yıl önce 32 kg ve 35.000 parça olan GPU sistemlerinin artık 600.000 parça ve 1.360 kg seviyesine ulaştığını belirtti. Bu durum, yapay zeka sektörünün malzeme yoğun bir alan olduğunu gösteriyor.
Çip Kısıtlamalarının Etkisi
ABD’nin Çin’e gelişmiş GPU çiplerinin satışına getirdiği kısıtlamalar, Çin’de eski model sunucuların kullanımına yol açarak işlem verimliliğini düşürebilir. Çalışmada, ABD’nin gelişmiş çip modeli Nvidia H100’ün Çin’e ihracatına izin verilmeyen özellikler içerdiği, bu nedenle daha zayıf olan H800 modelinin satıldığı ifade ediliyor. Bu tür kısıtlamalar, Çin’de daha fazla fiziksel sunucuya ihtiyaç duyulmasına ve dolayısıyla e-atık miktarının artmasına yol açabilir.
Döngüsel Ekonomi Modeli Önerisi
Araştırmacılar, yapay zeka kaynaklı e-atığın azaltılması için döngüsel ekonomi modeline geçişin, küresel e-atık miktarını yüzde 86 oranında azaltabileceğini öneriyor. Bu model, yapay zeka donanımlarının ömrünü uzatmayı, eskiyen parçaların düşük performans gerektiren uygulamalarda yeniden kullanılmasını, daha verimli algoritmalar geliştirmeyi ve çiplerin verimliliğini artırmayı kapsıyor.
