Uzmanların 2100 yılına kadar sıcaklıkların sanayi öncesi ortalamanın 2.9°C üzerine çıkabileceği uyarısında bulunmalarına rağmen, Mısır’da düzenlenen son Birleşmiş Milletler COP27 iklim konferansı, ısınmanın insanlığın baş edebileceği bir hedef olan 1.5°C’de sınırlandırılmasına yönelik gerçekçi bir plan olmaksızın sona erdi. Müzakereler bir kez daha iklim krizinin bir numaralı nedeni olan fosil yakıtların kullanımdan kaldırılmasına yönelik hayati taahhütleri güvence altına alamadı.
Ezici bilimsel kanıtlara ve artan etkilere rağmen kontrol açıkça petrol ve gaz endüstrisinin elinde kalmaya devam ediyor. İnanılmaz bir şekilde COP kararlarında fosil yakıtlardan hiç bahsedilmedi! Dünyanın en büyük şirketleri, özellikle Afrika’da yeni fosil yakıt projeleri planlamakla meşgul.
Oil Change International’ın küresel endüstri kampanya yöneticisi David Tong, “Bazı insanlar gelecekleri için müzakere etmeye geldi ancak petrol ve gaz lobicileri cepleri için müzakere etmeye geldi.” dedi. “Gerçek şu ki ısınmayı güvenli bir şekilde 1.5°C ile sınırlandırmanın tek yolu petrol, gaz ve kömürü adil bir şekilde aşamalı olarak ortadan kaldırmaktır. Bunun yerine yeni petrol ve gaz üretiminde büyük bir artış riskiyle karşı karşıyayız.”
Yüzlerce fosil lobicisi COP anlaşmalarında geleceğin enerji kaynakları olarak yenilenebilir enerji kaynaklarının yanı sıra “düşük emisyonlu enerji” gibi yeni bir ifade kullanılmasını teşvik etmek üzere oradaydı.
Açıkçası yeni fosil yakıt gelişimini meşrulaştırmak için önemli açıklar bırakıyor. Bu kurnazca hareket hem BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli hem de Uluslararası Enerji Ajansı tarafından ortaya konan tavsiyelere doğrudan aykırıdır. Her zamankinden daha büyük fırtınalar, seller ve orman yangınları, yok olan adalar, çekilen kıyı şeritleri ve eriyen kutup buzları karşısında 2022 konferansı nihayet anlamlı eylemlerin gerçekleşeceği bir etkinlik olarak lanse edildi. Ancak 154 ülkenin iklim değişikliğiyle mücadele için bir araya gelerek bir anlaşma imzalamasının üzerinden 30 yıl geçmesine rağmen çoğu ülkenin hala utanç verici derecede zayıf iklim politikaları ve etkisiz emisyon azaltım hedefleri var.
Başarısız olsa da en azından birkaç ülke daha nihai anlaşmanın fosil yakıtların aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasını içermesi için çaba sarf etti. Şaşırtıcı bir şekilde bu ülkeler arasında ABD, Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya ve Norveç de bulunuyordu ki bu da bu ülkelerin birçoğunun önceki tutumlarından önemli ölçüde uzaklaştıklarına işaret ediyor. Diğer hükümetler de Beyond Oil and Gas Alliance gibi girişimleri benimseyerek fosil yakıtları aşamalı olarak terk edeceklerini açıkladılar.
Büyük vaatlerde bulunulabilir ancak çoğu zaman bu ülkelerin eylemleri aksini göstermektedir. Örneğin 2022 yılı sonuna kadar fosil yakıt projeleri için uluslararası finansmanı durdurma sözü veren İtalya’yı örnek alındığında ancak son analizler, yıllık emisyonlarını neredeyse dört katına çıkarabilecek projelere dahil olduklarını gösteriyor! Ayrıca hükümetler el değiştirdikçe politika taahhütleri de değişmektedir. ABD’deki son ara seçimleri göz önünde bulundurulduğunda Cumhuriyetçilerin Kongre’nin başına geçmesiyle birlikte iklim konusundaki olumlu adımların durma noktasına geleceği kesindir. Demokratların kabul ettiklerini iptal etmek ve engellemek için harekete geçecekler. İşte bu noktada uzmanlar sayısız sarmal iklim etkisinden geri adım atmanın artık mümkün olmamasından önce sadece dokuz yıllık bir hareket alanı kaldığını söylüyorlar.
COP 27’nin belki de en iyi sonucu iklim krizi karşısında en savunmasız ulusların zararlarını tazmin etmek üzere tasarlanan Kayıp ve Zarar Fonu’nun kurulması oldu. Ancak tam olarak neyin “kayıp ve zarar” teşkil ettiği konusunda resmi bir fikir birliği yok!
Hasar gören altyapı, mülk ve geçim kaynaklarından doğal ekosistemlere veya kültürel varlıklara kadar uzanan ciddi kayıpların dolar cinsinden değeri nedir? Ataların üzerinde evrimleştiği adanın yok oluşuna nasıl bir fiyat biçilir? Yeni fon büyük kayıplar yaşayanlar için bir umut ışığı olsa da gerçek bir tazminat ödenmesi yıllar sürebilir. En azından milyonlarca insanın karşı karşıya kaldığı gerçeği kabul ediyor ve bu tarihsel ve iklim değişikliğiyle ilgili adaletsizlikleri gidermek için bir süreç başlatıyor.
Climate Action Network International’ın Küresel Siyasi Strateji Başkanı Harjeet Singh, “Yeni bir Kayıp ve Zarar Fonu’nun oluşturulmasıyla COP27, kirleticilere artık iklim tahribatlarından kurtulamayacaklarına dair bir uyarı mesajı gönderdi.” dedi. Bu konferanslarda gerçekleşen her şeyde olduğu gibi, dişe dokunur bir şey yok. Savunmasız ülkelerden gelen delegeler ve iklim adaleti kampanyacıları, tarihsel sera gazı emisyonlarının büyük kısmından sorumlu oldukları için daha zengin ülkelerin fona katkıda bulunmasını istiyor. ABD, AB ve diğerleri uzun yıllar bu görüşe direndikten sonra bu fona katılacak gibi görünüyorlar ama bu nasıl olacak?
Zengin uluslar, paralı şirketler ve vatandaşlar arasındaki bu bitmek bilmeyen tıkanıklık nedeniyle, birçok kişi geleceğe dair umudun tabandan gelen aktivizm, bilim araştırmacıların desteklenmesi, yenilenebilir enerji ve 21. yüzyıl alternatif teknolojisinin büyümesini teşvik etmek için mümkün olan her şeyin yapılmasına bağlı olduğuna inanıyor. Anlamlı çözümler yukarıdan aşağıya gelmeyecektir.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “İklim krizinin ön saflarında yer alanların sesleri duyulmalı” dedi ve ekledi: “Hayal kırıklığınızı paylaşıyorum.” Guterres ayrıca, gençlerin ahlaki sesi öncülüğündeki iklim savunucularının en karanlık günlerde gündemin ilerlemesini sağladıklarını ve korunmaları gerektiğini söyledi. “Dünyadaki en hayati enerji kaynağı insan gücüdür. İşte bu nedenle iklim eyleminin insan hakları boyutunu anlamak çok önemlidir.”
UNFCC İcra Sekreteri Simon Stiell ise kapanış konuşmasında şunları söyledi: “Aktivistler, bilim insanları, araştırmacılar, gençler ya da yerli halklar olsun, bireylerin sesleri olmasaydı bu kadar ilerleyemezdik… Sizin sesleriniz çok taraflı düzeyde yolumuzu bulmamızda doğrudan bir etkiye sahip.”
Sivil toplum grupları ve gençlik aktivistleri de özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki yerli gruplar, kadınlar ve işçiler için haklar talep eden mitingler düzenledi. Çevre aktivistlerine yönelik baskılara son verilmesi çağrısında bulundular. Bu karmaşayı insanlık yarattı; sadece düzeltmemiz gerekiyor. Neyse ki Oil Change International, Beyond Oil and Gas ve Climate Action Network gibi kuruluşlar ve diğerleri yol gösterebilir.
