Avrupa Parlamentosu ambalajların yeniden kullanımı, toplanması ve geri dönüşümüne ilişkin yeni bağlayıcı hedefleri ve gereksiz görülen bir dizi tek kullanımlık plastik ambalaj, minyatür şişe ve poşetin tamamen yasaklanmasını kabul etti ancak STK’lar bir başka ‘yeşil badana’ alarmı verdi.
Avrupa Parlamentosu üyeleri, son yıllarda meclisten geçen ve üzerinde en çok lobi yapılan dosyalardan biri olarak tanımlanan yeni Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Yönetmeliği’ni (PPWR) kabul etti. Aynı zamanda en çekişmeli dosyalar arasında yer alan yönetmelik, geçtiğimiz ay hükümetler arası müzakereler sırasında neredeyse çöpe atılıyordu.
Ana akım partilerden 476 milletvekilinin desteklediği, 129’unun karşı oy kullandığı ve 24’ünün çekimser kaldığı yeni yasa, her AB vatandaşı tarafından atılan yıllık ortalama yaklaşık 190 kg ambalaj, kutu, şişe, karton ve teneke kutunun 2030 yılına kadar %5 oranında azaltılmasını öngörüyor.
Bu hedef 2035 yılına kadar %10’a, 2040 yılına kadar ise %15’e yükselecektir. Mevcut eğilimler, politika yapıcılar tarafından acil önlem alınmadığı takdirde, atık üretim seviyesinin 2030 yılına kadar kişi başına 209 kg’a yükselebileceğini göstermektedir.
Bunu önlemek için yasa, yeniden kullanım ve geri dönüşüm hedefleri koymanın yanı sıra 2030 yılına kadar neredeyse tüm ambalaj malzemelerinin tamamen geri dönüştürülebilir olmasını zorunlu kılıyor. Ayrıca plastik ambalajlar için asgari geri dönüştürülmüş içerik hedefleri ve ambalaj atıklarının ağırlığına göre asgari geri dönüşüm hedefleri getirmektedir.
Paket servis yapan yiyecek ve içecek satış noktaları, 2030 yılından itibaren müşterilerin kendi kaplarını kullanmalarına izin vermek zorunda kalacak ve satışlarının en az %10’unu yeniden kullanılabilir karton veya bardaklarda sunmaya teşvik edilecek. Bu tarihten önce, plastik şişelerin ve içecek kutularının %90’ının, başka sistemler mevcut değilse, depozitolu iade programları ile ayrı olarak toplanması gerekecektir.
Ayrıca, özellikle plastik atıkları hedef alan bir dizi yasak da 2030’dan itibaren yürürlüğe girecek ve bu yasaklar tek tek poşetleri, çeşni ve kahve kreması kaplarını ve genellikle otellerde sağlanan minyatür şampuan ve diğer banyo malzemeleri şişelerini etkileyecek.
Çok hafif plastik poşetler ve taze meyve ve sebze ambalajları da aynı tarihten itibaren yasaklanacak ve fast food zincirlerini hedef alan bir önlem olarak restoranlarda doldurulan ve tüketilen yiyecek ve içecekler de yasaklanacak.
Bir lobi grubu olan Avrupa Kağıt Ambalaj Birliği’nin (EPPA) genel müdürü Matti Rantanen, “sağlam ve kanıta dayalı” bir yasa olduğunu söylediği yasayı memnuniyetle karşıladı. “Bilimin arkasında duran Avrupa Parlamentosu üyeleri, yenilenemeyen kaynakların kullanımının azaltılmasını, geri dönüşümün artırılmasını ve gıdaların raf ömrünün korunmasını teşvik eden döngüsel bir tek pazarı benimsemişlerdir.”
Bir diğer lobi grubu olan UNESDA Soft Drinks Europe da özellikle %90’lık toplama hedefi konusunda olumlu sesler çıkarırken, zorunlu yeniden kullanım hedefleri belirleme kararını eleştirdi. Genel direktör Nicholas Hodac yeniden kullanımın “çözümün bir parçası” olduğunu söyledi. “Ancak, bu çözümlerin çevresel etkinliği farklı bağlamlarda ve ambalaj türlerinde değişiklik göstermektedir.”
Bu arada atık karşıtı kampanyacılar, plastik şişelerin geri dönüştürülmüş içeriğinin nasıl hesaplanması gerektiğini belirleyen ayrı bir mevzuatı engelleyemedikleri için Avrupa Parlamentosu üyelerini eleştirdi. Avrupa Komisyonu, kimya endüstrisi tarafından desteklenen ve geri dönüştürülen her plastiğin, daha sonra tamamen işlenmemiş plastiklerden yapılan ürünlere bile atfedilebilecek bir sertifika kapsamında olduğu bir ‘kütle dengesi’ yaklaşımına karar verdi.
Benzer bir yaklaşım bazı ‘adil ticaret’ ürünlerinin, sürdürülebilir ahşabın ve yeşil elektriğin sertifikalandırılmasında zaten uygulanmaktadır.
Avrupa Parlamentosu’nun çevre komitesi geçtiğimiz hafta, plastik pipet ve çatal, bıçak takımı gibi gereksiz tek kullanımlık ürünleri hedef alarak atıkları azaltmaya yönelik daha önceki bir çaba olan Tek Kullanımlık Plastikler Direktifi’nin (SUPD) AB yürütmesine devredilen ancak AB hukukunda daha genel olarak uygulanacak bir emsal teşkil eden ikincil mevzuatı kıl payı reddetti.
Bir STK olan Environmental Coalition on Standards’dan Mathilde Crêpy, “Avrupa Parlamentosu, şirketlerin SUPD ve geri dönüştürülmüş içerikle ilgili gelecekteki diğer Avrupa uygulama yasaları için plastikle ilgili hesap kitap yapmalarına kapı açtı.” dedi. “Bu karar, geri dönüştürülmüş plastiklere ilişkin yanıltıcı yeşil iddialar zincirini tetikleyecektir.”
