AB hükümetleri, fiyat artışlarını sınırlamayı, savunmasız tüketicileri ve işletmeleri korumayı ve daha fazla sıfır emisyonlu enerji kapasitesinin devreye sokulmasını hızlandırmayı amaçlayan yeni elektrik piyasası düzenlemelerini onayladı.
Hükümetler, 2022 enerji krizi sırasında görülen dramatik fiyat artışlarını ve talih kuşu kârlarını sınırlamayı amaçlayan, AB’nin elektrik iç pazarının işleyişine ilişkin yeni düzenlemelere son şeklini verdi.
Spot elektrik satışları için kullanılan fiyatlandırma modeli, elektrik fiyatlarının Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından artan gaz maliyetini takip etmesi anlamına geliyordu ve bu da son kullanıcılar için yüksek fiyatlara ve özellikle marjinal maliyetlerin sıfıra yakın olduğu yenilenebilir rüzgar, güneş veya hidroelektrik için elektrik şirketleri için büyük karlara yol açıyordu.
Gözden geçirilmiş bir piyasa düzenlemesi kapsamında, temel model yürürlükte kalmaktadır, ancak Avrupa Komisyonu, hükümetlerin KOBİ’ler, enerji yoğun endüstriler ve savunmasız tüketiciler için fiyatları geçici olarak sınırlamasına izin vererek Avrupa veya bölgesel fiyat krizleri ilan etme yetkisine sahiptir.
Bu tür müdahalelere, toptan satış fiyatlarının önceki beş yılın ortalamasının iki buçuk katına, en az 180 €/MWh’ye yükselmesi ve altı ay veya daha uzun süre yüksek kalacağının tahmin edilmesi durumunda izin verilmektedir. Komisyon verileri, ortalama toptan satış fiyatlarının 400 €/MWh’in üzerine çıkarak önceki yıllarda görülen fiyatların on katına ulaşması nedeniyle ortalama perakende fiyatlarının 2022’nin sonuna doğru yaklaşık iki katına çıktığını göstermektedir.
Mevzuat ayrıca yenilenebilir enerji ve nükleer enerjiye yatırımı teşvik etmek için iki yönlü fark sözleşmelerinin kullanılmasına izin vermektedir. Bu tür programlar daha önce ulusal sübvansiyonlar yoluyla jeneratörler için minimum bir toptan satış fiyatı garanti ederken, iki yönlü model aynı zamanda devlete geri ödenecek maksimum geliri aşan bir üst sınır getirmektedir.
Ayrı bir AB direktifi tüketicinin korunmasına odaklanmakta, serbest tedarikçi seçimini ve sabit vadeli, sabit fiyatlı anlaşmalar veya son kullanıcı fiyatlarının toptan piyasa fiyatını takip ettiği dinamik sözleşmeler arasında seçim yapılmasını garanti etmektedir. Hükümetler ayrıca, örneğin bağlantı kesilmesini yasaklayarak veya destek programları uygulayarak, savunmasız veya düşük gelirli hanelerin piyasa çalkantılarından korunmasını sağlamalıdır.
Yeni düzenlemeler, oylama öncesinde yaptığı açıklamada enerji krizi ilan etmenin ulusal bir ayrıcalık olması gerektiğini ve mevzuatın “Macaristan’a uygun fiyatlar sağlamak ve hane halkı tüketicilerini korumak için maliyetin altında bir fiyat düzenlemesi uygulamak için yeterli esneklik sağlamadığını” söyleyen Budapeşte dışındaki AB hükümetleri tarafından oy birliğiyle onaylandı.
AB yürütme organı, altı ay içerisinde tamamen uygulamaya konulması beklenen yeni düzenleyici rejimi memnuniyetle karşıladı. Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Maroš Šefčovič konuyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Bu güncellenmiş çerçeve kapsamında Avrupalı hane halkları ve işletmeler Avrupa enerji piyasalarında daha fazla güvenlik, satın alınabilirlik ve şeffaflıktan faydalanacaktır.”
Brüksel merkezli ticaret grubu Eurelectric tarafından temsil edilen elektrik şirketleri de yeni piyasa kurallarına genel olarak olumlu yaklaşırken, Genel Sekreter Kristian Ruby “gerçekten evrensel bir Avrupa iç pazarının” devam etmesini memnuniyetle karşıladı.
“Marjinal fiyatlandırmaya dayalı kısa vadeli toptan satış piyasalarını sürdürerek, verimli işleyen bir enerji sistemini de koruduk” diyen Ruby, enerji piyasalarında “uzun vadeli riskten korunma ve sözleşme fırsatlarının iyileştirilmesine” odaklanılmasını memnuniyetle karşıladığını belirtti.
Ruby, “Artık iklim nötr hedeflerimize ulaşmak için gereken büyük ölçekli inşaatı gerçekleştirmek için doğru piyasa tasarımına sahibiz.” dedi. “Öngördüğümüz en önemli zorluk, geçişin gerçekleşmesi için gerekli finansmanın sağlanmasıdır.”
