Batı Grönland’da bulunan on binlerce mavi göl, yıllardır bölge halkına temiz içme suyu sağlamanın yanı sıra atmosferden karbon emilimine de katkıda bulunuyordu. Ancak 2022 sonbaharında yaşanan rekor sıcaklıklar ve şiddetli yağışlar, bu göllerin yaklaşık 7.500’ünün rengini kahverengiye çevirdi. Bu değişim, göllerin artık karbon salmaya başlamasına ve su kalitesinin ciddi şekilde düşmesine neden oldu.
Maine Üniversitesi İklim Değişikliği Enstitüsü’nden Jasmine Saros liderliğindeki bir araştırma ekibi, bu durumun aşırı iklim olaylarının gölleri ekolojik bir eşik noktasına sürüklediğini ortaya koydu. Normalde kış aylarında kar yağışı alan Grönland, sıcaklık artışı nedeniyle yağmurla karşılaştı. Bu yağmurlar, donmuş toprakların (permafrost) çözülmesine yol açtı ve topraktan büyük miktarda karbon, demir ve diğer elementler göllere karıştı. Bu süreç, göllerin rengini ve ekosistemini hızla değiştirdi.
Yüzlerce Yıllık Değişim Birkaç Aya Sığdı
Genellikle yüzlerce yılda gerçekleşen bu tür ekolojik değişimler, Grönland’da yalnızca birkaç ay içinde yaşandı. Göllerdeki organik karbon miktarının artması, suyun tat ve kokusunu olumsuz etkilerken, içme suyu arıtma süreçlerinde kanserojen bileşenlerin oluşma riskini de artırdı. Ayrıca, suyun ışık geçirgenliği azaldığı için fitoplanktonların yerini karbon salan planktonlar aldı. Bu değişim, göllerin artık karbon emmek yerine %350 oranında daha fazla karbon salmasına neden oldu.
Araştırmacılar, bu aşırı iklim olaylarının atmosferik nehirler olarak bilinen yoğun su buharı akıntılarından kaynaklandığını belirtiyor. İklim modelleri, bu tür olayların yüzyılın sonuna kadar Grönland, Batı Kuzey Amerika, Doğu Asya ve Batı Avrupa’da %50 ila %290 oranında artacağını öngörüyor. Bu durum, benzer ekosistemler için büyük bir tehdit oluşturuyor.
Göller Toparlanabilecek mi?
Bilim insanları, göllerin bu ani değişimden sonra nasıl toparlanacağını anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Maine Üniversitesi’nden doktora öğrencileri ve uluslararası araştırmacılar, uzun vadeli gözlemlerle elde edilen veriler sayesinde bu çalışmayı gerçekleştirdi. Ancak, iklim değişikliğinin bu tür ekstrem olayları daha sık hale getirmesi, gelecekte benzer ekolojik krizlerin yaşanma riskini artırıyor.
Bu çalışma, iklim değişikliğinin yalnızca sıcaklık artışı değil, aynı zamanda ekosistemler üzerinde hızlı ve geri dönüşü zor etkiler yarattığını bir kez daha gözler önüne seriyor. Grönland’daki göllerin yaşadığı bu değişim, gezegenimizin geleceği için acil önlemler alınması gerektiğini hatırlatıyor.