Bu yıl, küresel nehirlerin son 30 yılın en kurak yılı oldu ve buzullar, son 50 yıl içinde en büyük kütle kaybını yaşadı, bu süreçte önemli miktarda su rezervi eriyerek kayboldu. Özellikle Kuzey Amerika’nın batısında ve Avrupa Alpleri’nde hızlanan erimeler, iklim değişikliğinin etkilerini gözler önüne seriyor.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından yayınlanan yeni bir rapora göre, geçen yıl küresel nehirler için en kuru yıl oldu.
Küresel Su Kaynakları Durumu raporuna göre, son beş yıl boyunca dünya genelinde nehir akışları ve rezervuar akıntılarında normalin altında koşullar gözlemlendi, bu da küresel su kaynakları üzerindeki kuraklığı artırdı.
Yıllık rapor, dünyanın su döngüsünün geniş bir resmini sunuyor; aşırı selden aşırı kuraklığa, nehirlerden rezervuarlara, buzullardan yer altı sularına kadar uzanan kapsamlı analiz sundu. Meteorolojik ve hidrografik hizmetlerden, veri merkezlerinden, hidrografik modelleme topluluğundan ve NASA ile Almanya Jeo Bilimleri Araştırma Merkezi gibi destekleyen kuruluşlardan elde edilen verileri bir araya getirdi.
WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, “Su, iklim değişikliğinin kanayan yarasıdır,” dedi. “Aşırı yağış, sel ve kuraklık gibi artan krizler bizi uyarıyor; bu durum hayatlar, ekosistemler ve ekonomiler üzerinde ağır bir yük yaratıyor. Erimekte olan buz ve buzullar, milyonlarca insan için uzun vadeli su güvenliğini tehdit ediyor. Ancak gerekli acil önlemleri almıyoruz.”
2023, genel olarak normalin altında bir nehir kuraklığı yaşadı. Küresel havza alanlarının yüzde 50’sinden fazlasında ‘anormal’ koşullar gözlemlendi.
Kuraklık ve azalmış nehir akışı, Kuzey, Orta ve Güney Amerika’nın büyük kısımlarını etkiledi; Mississippi rekor düşük su seviyelerine ulaştı ve Amazon, tarihindeki en düşük seviyeye geriledi. Ganj, Brahmaputra ve Mekong gibi Asya ve Okyanusya nehir havzalarında da neredeyse tüm bölgelerde normalin altında koşullar yaşandı.
Ancak diğer nehirler ve rezervuarlarda yıkıcı etkiyle sel meydana geldi: Doğu Afrika’nın kıyısında normalin üzerinde akış ve sel olayları gözlemlendi, Yeni Zelanda’nın Kuzey Adası ve Filipinler de benzer şekilde etkilendi.
Avrupa’da, Birleşik Krallık, İrlanda, Finlandiya ve İsveç’in bazı bölgelerinde normalin üzerinde akış seviyeleri yaşandı.
Son olarak, 4 Ekim 2024’te, Brezilya’nın Amazonas eyaletindeki Manaus limanında Negro Nehri’nin bir kısmı kurudu; bu, ciddi bir kuraklık durumunun göstergesidir.
İklim krizi, dünyanın su döngüsündeki aşırı değişiklikleri tetikliyor. Geçen yıl, dünyanın en sıcak yılıydı ve bilim insanları, Dünya’nın aşırı sıcaklıklarının iklim krizinden kaynaklandığını belirtti. WMO raporu, 2023’teki uzun süreli kuraklıkların ve yıkıcı sellerin hem iklim krizine hem de doğal olarak meydana gelen La Niña’dan El Niño’ya geçişe bağlı olduğunu vurguladı.
İklim krizi, bu doğal hava fenomenlerini daha aşırı hale getiriyor; bilim insanları, etkilerin arttığını ve havaların giderek düzensizleştiğini, bu durumun da tahmin etmeyi zorlaştırdığını belirtti.
Buzullar, son 50 yılın en yüksek su kaybı oranını yaşadı. Küresel Su Kaynakları Durumu raporu, nehirlerin yanı sıra rezervuarlar, göller, toprak, hava durumu modelleri ve geçen yıl 600 gigaton su kaybı yaşayan buzulları da değerlendirdi.
Kuzey Amerika’nın batısında ve Avrupa Alpleri’nde aşırı erime noktaları gözlemlendi; İsviçre’nin buzulları son iki yılda hacimlerinin yaklaşık yüzde 10’unu kaybetti.
Kuzey yarım küredeki kar örtüsü, bahar ve yaz aylarında azalma gösteriyor; rapora göre, geçen yılın Mayıs ayındaki kar örtüsü, kaydedilen en düşük sekizinci seviye oldu.
Küresel Güney, su verisi izleme çalışmalarında yeterince temsil edilmiyor
WMO, veri toplama alanında iyileştirmeler yaptığını belirtse de, Afrika, Güney Amerika ve Asya’nın hidrografik veri toplama alanında yeterince bilgi toplayamadı, özellikle Küresel Güney’de izleme ve veri paylaşımının artırılmasına ihtiyaç olduğunu ortaya koydu.
WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, “Dünya’nın tatlı su kaynaklarının gerçek durumu hakkında çok az şey biliniyor. Ölçemediğimiz şeyi yönetemeyiz.” dedi.