Küresel ısınma ve iklim kriziyle mücadelenin hız kazanmasıyla birlikte iklim teknolojileri (Climate Tech) girişimlerinin sayısı ve sağlanan kaynaklar her geçen gün artıyor. Sera gazı emisyonlarının veya iklim krizinin etkilerinin azaltılmasına odaklanan birçok alt kırılımı bulunan iklim teknolojilerinde karbon yakalama ve ayrıştırma çözümleri ön plana çıkıyor.
COP28 ile belirlenen Net Sıfır hedefi doğrultusunda başta sanayi kuruluşları olmak üzere tüm işletmeler, karbon ayak izini azaltmak için çok ciddi bütçeler ayırıyor. Bu hamleler, işletmelerin yakın gelecekte uygulanacak karbon vergilerinden kaçınmak ve gezegenimizi daha sürdürülebilir bir hâle getirmek için büyük önem arz ediyor. İşte tam da bu noktada karbon yakalama ve karbon ayrıştırma süreçlerine odaklanan girişimler ve sundukları çözümler dikkat çekiyor.
En basit hâliyle açıklama gerekirse, karbon yakalama ayrıştırma çözümleri, havadaki serbest haldeki karbondioksiti (CO2) yakalama yöntemlerinin yanı sıra yakalanan CO2’nin nasıl ve neye dönüştürüleceği, nerede saklanacağı gibi sorulara da yanıt veriyor.
Karbonu taşa çeviren teknoloji
2020 yılında Umman’da kurulan bir iklim teknolojisi girişim olan 44.01, karbon yakalama ve dönüşüm süreçlerine bilimsel yaklaşımla çözüm getiriyor. CO2 mineralizasyonunun doğal sürecini hızlandıran teknolojisiyle farklılaşan 44.01, havadan veya azaltılması zor endüstriyel proseslerden yakalanan CO2’yi kayaya dönüştürerek ortadan kaldırmaya yönelik çözümler sunuyor. Şirketin ismi de CO2’nin moleküler ağırlığı olan 44,01 gr.’dan geliyor. 44.01 Kurucusu ve CEO’su Talal Hasan girişimlerinin uyguladığı cevherleşme yönteminin, iklim koruma ve onarma sürecinde önemli bir rol oynayabileceğini düşünüyor.
Süreç nasıl çalışıyor?
Şirketin çözümü, yakalanan CO2’yi ilk aşamada suda çözüyor. Yöntemde, CO2’nin içinde çözüneceği su, deniz suyu veya arıtılmış atık su gibi insanların kullanamadığı kaynaklardan sağlanıyor.
Kaya içindeki katyonları harekete geçirerek CO2 ile reaksiyona giren ve onu mineralleştiren asidik bir çözelti oluşturuyor. Bir sonraki aşamada elde ettiği yüksek değerdeki CO2 konsantrasyonunu, uygun basınç, sıcaklık ortamında ve hızlı bir şekilde mineralizasyonunun sağlanacağı yer altının derinliklerine enjekte ediyor. Yer altındaki kayalarla tepkimeye giren CO2 mineralleşiyor. Bu yöntem literatürde cevherleştirme olarak da biliniyor.
Son olarak cevherleşme sürecinin ardından su, yer altından çekilerek geri dönüşümde kullanılıyor.
44.01’e göre şirketin cevherleştirme teknolojisi, hızlı ve modüler olarak inşa edilebilmesi nedeniyle geleneksel jeolojik karbon depolamaya uygun maliyetli bir alternatif sunuyor. Üstelik bu yöntem, asırlardır yer altından çıkarılan hidrokarbonların yerine konması anlamına geliyor.
Karbonu nereye ve nasıl enjekte ediyor?
Enjeksiyon sıvısı, yer altı içme suyu kaynaklarından çok daha derine, yerin derinliklerine enjekte ediliyor. Sıvı, yer altındaki herhangi bir sudan daha yoğun olduğundan yüzeye doğru yükselemeyeceği anlamına geliyor. Yer altında artan basınç ve sıcaklık nedeniyle ve enjeksiyon sıvısındaki yüksek CO₂ konsantrasyonu nedeniyle mineralizasyon reaksiyonu çok hızlı gerçekleşiyor.
Bu yöntemde yeraltında enjeksiyon sonrasında cevherleşme süreci gözlemleniyor. CO₂’nin mineralleştiğini doğrulamak için çeşitli jeokimyasal ve jeofizik izleme teknikleri kullanıyor. Enjekte edilen CO₂’nin tamamı mineralize olduğunda, CO₂’nin asla atmosfere geri kaçamayacağını bilerek alan kapatılıyor.
37 milyon dolar yatırım aldı
Karbon ayırma teknolojisi girişimi 44.01, geçen hafta çıktığı A Serisi finansman turunda 37 milyon dolarlık yeni kaynak sağladı. Şirket yeni finansmanı teknolojisini geliştirmeye, ticarileştirmeye ve küresel arenada büyümek için kullanacağını açıkladı.
Finansman turu, Air Liquide Venture Capital (ALIAD), Alumni Ventures, Amazon’s Climate gibi iklim odaklı yatırımcılar ve jeolojik karbon depolama uzmanlarının katılımıyla Equinor Ventures ve BAE merkezli BAE merkezli alternatif yatırım yöneticisi Shorooq Partners tarafından yönetildi. Şirkete yatırım yapanlar arasında Pledge Fund, Climate Investment, Innovation Development Oman, Planet A Ventures, Salica Oryx Fund, Siemens Financial Services ve Sumitomo Corporation yer aldı.
Hüseyin Koyuncuoğlu
