Jeopolitik Gerilimler ve İklim Değişikliği, Dünya Ticaretini Riske Atıyor
UNCTAD Raporu'nun Uyarısı: Deniz Yollarındaki Riskler ve Küresel Etkileri
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), “Deniz Taşımacılığı 2024 Değerlendirmesi: Deniz Geçiş Noktalarının Seyri” başlıklı yeni raporunu yayımladı. Bu rapor, jeopolitik çatışmalar ve iklim değişikliğinin deniz geçiş noktalarına yönelik tehditler oluşturduğunu ve buna bağlı olarak küresel ticaret, gıda güvenliği ve enerji arzında ciddi riskler doğurduğunu ortaya koyuyor. 2022’de yaşanan daralmanın ardından, 2023 yılında deniz ticareti toparlanarak yüzde 2,4 büyüyüp 12,3 milyon tona ulaştı. Şirketler, 2024 yılında dökme yük emtiaları ve konteyner taşımacılığına olan talebin artmasıyla yüzde 2’lik bir büyüme bekliyor.
Sektördeki zorluklar ve krizler
Rapor, sektörde karşılaşılan birçok zorlukla ilgili de bilgiler sunuyor. Özellikle Ukrayna’daki savaş ve Orta Doğu’daki jeopolitik gerginlikler, deniz taşımacılığını zor durumda bırakıyor. 2022 yılında konteyner ticareti yüzde 0,3 büyürken, 2023’te bu büyümenin yüzde 3,5 olacağı öngörülüyor. Panama ve Süveyş kanallarında yaşanan aksamaların ciddi sorunlara yol açtığı da raporda ele alınıyor. Panama Kanalı’ndaki düşen su seviyeleri ve Süveyş Kanalı’ndaki bölgesel çatışmalar, deniz trafiğinde yüzde 50’den fazla azalmaya neden oldu. Uzun rotalara yönelmenin maliyetleri ve karbon emisyonlarını artırması, gemi varışlarında yüzde 89’luk bir artışın yaşanmasına yol açtı.
Küresel ticaretin gözlemlenen etkileri
UNCTAD, daha uzun taşıma rotalarının liman tıkanıklıklarını artırdığını, sigorta primlerinin yükselmesi ve korsanlık riskinin artmasına neden olduğunu belirtiyor. Bu durum, özellikle Gelişmekte Olan Küçük Ada Devletleri (SIDS) ve En Az Gelişmiş Ülkeler (LDC) için büyük bir tehdit oluşturuyor. Kızıldeniz ve Panama Kanalı’ndaki sorunların devam etmesi durumunda, küresel tüketici fiyatlarının 2025 sonuna kadar yüzde 0,6 artabilme olasılığı bulunuyor. SIDS ülkelerinde bu artışın yüzde 0,9’a kadar çıkabileceği ifade ediliyor.
Denizcilikte yenililer ve öneriler
Raporda, sahte gemi tescilleri gibi sorunların denizcilik sektörünü tehdit ettiğine dikkat çekiliyor. UNCTAD, düşük karbonlu denizciliğe yatırım yapılması, liman verimliliğinin artırılması ve denizci refahının iyileştirilmesi gerektiğini vurguluyor. UNCTAD Teknoloji ve Lojistik Direktörü Shamika Sirimanne, deniz ticaretinin 2025-2029 döneminde yıllık yüzde 2,4 artış göstermesini bekliyor ancak jeopolitik gerginlikler ve devam eden çatışmaların uluslararası ticareti olumsuz etkilediğini sözlerine ekliyor. Düşük gelirli ülkelerin borç yükü ile karşı karşıya kalması ve uluslararası ticaretin baskı altında olması, dikkat çeken diğer noktalar arasında yer alıyor. UNCTAD Ticaret Lojistiği Birimi Başkanı Jan Hoffmann, navlun fiyatlarındaki artışların tüketici fiyatlarına yansıyacağını ve bu fiyatların 2025 sonuna kadar yüzde 0,6 oranında artabileceğini belirtiyor.