Yeni bir çalışmaya göre, Dünya’nın 1.5°C küresel ısınma hedefini aşması çok yakında gerçekleşebilir. Çalışma, bazı ülkelerdeki iklim politikalarının uygulama yetersizliklerinin, Paris Anlaşması’nın hedeflerine ulaşmayı artık mümkün kılmadığını öne sürüyor.
Çalışmanın baş yazarı Christoph Bertram, Maryland Üniversitesi’nde doçent araştırma profesörü ve Potsdam İklim Etkileri Araştırma Enstitüsü’nde (PIK) misafir araştırmacı olarak görev yapıyor. Bertram, “Şu anda 1.5°C’nin altında sıcaklık zirvesini sınırlamak, hatta orta derecede bir olasılıkla bile mümkün değil.” dedi.
Bertram ve ekibi, iklim politikalarının çeşitli bölgelerde uygulanabilirliğini ve teknolojik gelişmeleri göz önünde bulundurarak pek çok olası senaryoyu inceledi. Yeşil teknolojilerin enerji geçişini hızlandırmadaki önemli rolü sayesinde, dünyanın 1.6°C’ye kadar olan sıcaklık artışını sınırlama olasılığı yüzde 50 olarak belirlendi – bu şu anda en iyi senaryo olarak kabul ediliyor.
Ancak bazı hükümetlerin karbon vergisi gibi iklim politikalarını uygulama konusundaki zorlukları, bu sınırın içinde kalma olasılığını sadece yüzde 5-45 aralığına düşürüyor. Bu kısıtlamalar, yetersiz altyapıdan etkisiz bürokratik sistemlere kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor ve özellikle finansal kaynakları sınırlı olan gelişmekte olan ülkelerde daha belirgin bir sorun teşkil ediyor.
Çalışma, dünya genelinde iklim hedeflerine ulaşmak için gösterilen yüksek çabalara rağmen, 1.5°C küresel ısınma sınırının aşılması olasılığının oldukça yüksek olduğunu vurguluyor. Bu, mevcut politikalar ve önlemlerle 1.5°C sınırının altında kalmanın giderek daha zor hale geldiğini ve bu eşiği geçmenin olası olduğunu gösteriyor. Çalışma, bu durumun olası etkilerine hazırlıklı olunması gerektiğini belirtiyor ve bu eşiği en az bir, hatta birkaç ondalık derece aşmanın olası sonuçlarına karşı dünya çapında stratejilerin ve önlemlerin güçlendirilmesi gerektiğini ifade ediyor.
1.5°C eşiği, 2015 yılında Paris Anlaşması çerçevesinde belirlendi. Anlaşma, küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelere göre yüzyıl sonuna kadar 1.5°C’nin altında veya “2°C’nin oldukça altında” tutmayı taahhüt etti.
Ancak, Temmuz 2023 ile Haziran 2024 arasında dünya ortalama yüzey sıcaklıkları bir yıl boyunca 1.5°C’yi aştı. Bilim insanları, Haziran 2024’ün tarihteki en sıcak Haziran olduğunu ve sıcaklık rekorlarının on üçüncü ay boyunca kırıldığını doğruladı.
Bu eşiğin uzun süre aşılması, gezegenimizin yaşam destek sistemlerinde yıkıcı ve geri dönüşü olmayan değişikliklere yol açabilecek kritik noktaların tetiklenmesine neden olabilir. Bilim insanları, bu konuda uyarıda bulunarak, ekosistemlerimizin hassas dengesinin ciddi tehditlerle karşı karşıya olduğunu vurguluyor.
Bu ay Nature Communications dergisinde yayımlanan bir çalışma, kritik 1.5°C eşiğini aşmanın her ek 0.1°C’lik sıcaklık artışının, 2300 yılına kadar önemli dönüm noktalarını tetikleme riskini artırdığını gösterdi. Dönüm noktaları, gezegenimizin yaşam destek sistemlerinin farklı kararlı durumlarını temsil eder. Bu sistemlere uygulanan aşırı baskı, bu dengeyi bozarak geri dönüşü olmayan değişikliklere neden olabilir. Örneğin, Amazon yağmur ormanlarına sürekli dışsal baskılar, ormanın savanaya dönüşmesine ve sonuç olarak bir karbondioksit kaynağı haline gelmesine yol açabilir. Bu tür değişiklikler, ekosistemlerin işleyişini köklü bir şekilde değiştirerek, hem yerel hem de küresel düzeyde geniş kapsamlı çevresel etkiler yaratabilir.
Bilim insanı Johan Rockström, “Hızla sınır noktalarına yaklaşıyoruz ve önlenen her 0,1C’lik ısınma riski azaltıyor.” dedi. Rockström, Batı Antarktika buz tabakasının çökmesi ve donmuş toprakların aniden çözülmesi de dahil olmak üzere beş kritik noktanın tehlikede olduğunu belirtiyor.
Guardian tarafından yapılan yakın tarihli bir anket, 1.5°C hedefine ulaşmanın giderek daha zor hale geldiğini ortaya koydu. 2018’den beri İklim Değişikliği Hükümetlerarası Paneli (IPCC) raporlarının baş yazarları ve inceleme editörlerinin neredeyse yarısı, insanlığın bu eşiği aşacağını düşünüyor. Guardian tarafından görüşülen 380 yazardan ve editörden 132’si (yüzde 34.7), yüzyıl sonunda küresel sıcaklıkların 2.5°C artmasını bekliyor, 100’ü (yüzde 26.3) ise en az 3°C’lik bir artış öngörüyor.
Ankete katılan bilim insanları arasında yer alan Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi’nde iklim modelleme uzmanı olan Ruth Cerezo-Mota, 3C senaryosunun “umutlu ve tutucu” bir tahmin olduğunu söyledi. Guardian’a konuşan Cerezo-Mota, “Hiçbir hükümetten 1.5C’nin altında kalacağımıza dair net bir işaret yok.” dedi.
