Net Sıfır İzleme Raporu, küresel emisyon hedeflerinin %28 oranında arttığını, ancak küresel varlıkların yalnızca %5’inin minimum net sıfır standartlarını karşıladığını ortaya koydu.
Ancak, Paris Anlaşması kapsamında belirlenen net sıfır hedeflerine ulaşmada zorluklar yaşanıyor ve bu zorlukların başlıca nedeni “taahhüt açığı” olarak adlandırıldı. Bu taahhüt açığı, ülkelerin ve şirketlerin verdikleri net sıfır taahhütleri ile bu taahhütleri hayata geçirmek için gerekli olan somut eylemler arasında bir eksiklik var. Yeterli düzenleme ve politika olmaması, bu eksikliğin giderilmesini zorlaştırıyor ve hem hükümetlerin hem de işletmelerin net sıfır hedeflerine ulaşmasını engelliyor. Bu taahhüt açığının başlıca nedeni, işletmelerin ve hükümetlerin birlikte çalışarak net sıfır eylemlerini oluşturup uygulamasını teşvik edecek net politika ve düzenlemelerin olmamasıdır.
Rapor ne anlatıyor?
2024 Net Sıfır İzleme Raporu, Energy & Climate Intelligence Unit (ECIU), Data-Driven EnviroLab, NewClimate Institute ve Oxford Net Zero tarafından destekleniyor. Rapor, 198 ülke, 708 eyalet ve bölge, 1.186 şehir ve 1.977 halka açık şirketten oluşan bir veri tabanına dayanıyor. İzlenen bu kuruluşlardan net elde edilen bulgular şunlardır:
- 1.145 kuruluş
- 148 ülke
- 186 eyalet ve bölge
- 271 şehir
Önemli bir nokta olarak, ulusal düzeydeki hedeflerin artık küresel GSYİH’nin %93’ünü, küresel sera gazı emisyonlarının %87’sini ve dünya nüfusunun %88’ini kapsadığı raporda yer aldı. Bu da net sıfır hedeflerinin kapsamını, stratejilerini ve eylemlerin geniş çaplı etkisini ortaya koyuyor.
Rapor, çevresel sorumluluklarını yerine getirmeyen kuruluşların adını vermekten çekinmiyor. İzlenen küresel kuruluşlardan Tesla, Nintendo ve Berkshire Hathaway gibi dev şirketlerin herhangi bir azaltım hedefi bulunmuyor. Ülkeler bazında ise, petrol üretiminde yüksek emisyon oranlarına sahip ve bu yılki BM iklim zirvesi COP29’a ev sahipliği yapacak Azerbaycan, ulusal düzeyde net sıfır hedefi olmayan önemli bir ülke olarak listede yer aldı.
Bölgesel bazda ele alındığında, Asya’da net sıfır hedefi belirleyen şirketlerin sayısındaki en keskin artış dikkat çekti. Sadece Çin’de, net sıfır hedefi olan şirket sayısı 27’den 48’e, Hindistan’da 20’den 29’a, Japonya’da 118’den 184’e ve Güney Kore’de 22’den 41’e yükseldi.
Net sıfır konusunda yeterince ilerleme kaydedildi mi?
Rapora göre, inandırıcı net sıfır taahhütlerinin sayısı artarken, devlet dışı varlıkların yalnızca %5’i temel yedi prosedür ve içerik bütünlüğü kriterlerini karşılıyor. Bu yedi kriter şunlardır:
Telafi mekanizmalarının (offset) kullanımına ilişkin netlik
Yayınlanmış bir uygulama planı
Yıllık ilerleme raporlaması
Ara hedefler içermesi
Tüm sera gazı emisyonlarını kapsaması
2050’ye kadar net sıfır hedefinin olması
Net sıfır hedefinin resmileştirilmesi
Bu durum, net sıfır hedeflerine ulaşma yolunun daha fazla izlenebilir hale gelmesine rağmen, Paris Anlaşması’nın gereklerini yerine getirmek için hedeflerin ve fikirlerin somut, güvenilir uygulama planlarına dönüştürülmesi gerekiyor. Bu süreçte, açıkça tanımlanmış raporlama ve ara hedeflerin belirlenmesi önem taşıyor. Başarıya ulaşmak için yalnızca hedef belirlemek yeterli değil; bu hedefleri sürekli olarak destekleyen ve ilerlemeyi şeffaf şekilde raporlayan somut eylemler de gereklidir.
Bir minimum güvenilirlik standardının belirlenmesi ve uygulanması, hedefi olmayan şirketlerin çalışabileceği net bir ölçüt sağlamanın yanı sıra hedefleri olan şirketlerin hangi seviyede faaliyet göstermeleri gerektiğini anlamalarını için kritiktir.
