Montana Yüksek Mahkemesi Çarşamba günü, eyaletin gençleri iklim değişikliğinin etkilerinden korumak için yeterince çaba göstermediğini tespit eden bir kararın temyizi için yapılan tartışmaları dinledi. Montana’nın avukatları, eyaletteki fosil yakıt tesislerinin inşasını yavaşlatmanın küresel karbon emisyonlarını azaltmak için çok az şey yapacağını savundu.
Davacı avukatları ise atmosfere salınan her ton sera gazının bir fark yarattığını ve eyalet yasa koyucularının kurumların kararlarının iklim üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurmalarını engellememeleri gerektiğini savundu.
Geçtiğimiz yaz Eyalet Bölge Yargıcı Kathy Seeley, 2020 yılında eyalet anayasasında yer alan “temiz ve sağlıklı bir çevre” haklarının eyalet politikaları tarafından ihlal edildiğini ileri sürerek dava açan 16 gençten oluşan bir grubun yanında yer aldı.
Dava, ülke genelinde devam eden benzer çabalar için bir öncü olarak görülüyordu çünkü ilk kez mahkemeye taşınmıştı. Savunucular Seeley’in kararının diğer eyaletlerdeki mahkeme kararlarını etkileyebilecek yasal bir emsal oluşturmasını umuyor.
Cumhuriyetçilerin kontrolündeki eyalet, Held v. Montana davasında yargıcın kararını temyize götürdü. Yargıç Seeley’in ilk kararı, düzenleyicilerin fosil yakıt tesislerine ilişkin planları değerlendirirken iklim etkilerini göz önünde bulundurmalarını engelleyen iki eyalet yasasını iptal etmişti.
Çarşamba günkü duruşmada eyalet adına savunma yapan avukatlardan Mark Stermitz, “Eyalet bu soruna katkıda bulunan antropojenik insan faktörleri olduğuna hiçbir zaman itiraz etmedi… ancak bu, bu küresel sorunun Montana’daki bir eyalet bölge mahkemesi yargıcı tarafından herhangi bir şekilde etkilenebileceğini düşündüğümüz anlamına gelmiyor.” dedi.
Davacıların avukatları hakimin kararını savundu. Avukat Roger Sullivan, “Bilimsel bir gerçek olarak, atmosfere salınan her ilave ton sera gazı, iklim üzerindeki etkileri şiddetlendirmekte ve genç davacıların Montana’da halihazırda yaşadıkları zararları artırmaktadır ve gelecekte de ilave zararlara neden olacaktır.” dedi.
Montana Yüksek Mahkemesi yargıçları şimdi davayı görüşecek ve önümüzdeki haftalarda ya da aylarda bir karar çıkması bekleniyor. Ashurst hukuk firmasının ortağı Tom Cummins, “Montana’daki nihai sonuç ne olursa olsun, 2023 kararı, mevcut yasaları mevcut iklim krizine yanıt verecek şekilde yorumlayan bir dizi yeni karardan biridir.” dedi.
Hükümetleri iklim konusundaki eylemsizlikten sorumlu tutmak isteyen vatandaşlar tarafından açılan pek çok dava başarısızlıkla sonuçlanırken, savunucular son aylarda birkaç büyük kazanım elde etti.
Nisan ayında 65 yaş ve üzeri bir grup İsviçreli kadın, İsviçre hükümetinin iklim değişikliği konusundaki eylemsizliğinin kendilerini erken ölüm riskiyle karşı karşıya bıraktığını ileri sürerek Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde açtıkları davayı kazandı. Geçtiğimiz ay Hawaii eyaleti, fosil yakıt kullanımı nedeniyle eyaletin Ulaştırma Departmanını dava eden 13 gencin açtığı davada son dakikada uzlaşmaya vararak 2045 yılına kadar ulaşım sektöründe sıfır emisyona ulaşmak için bir yol haritası geliştirmeyi kabul etti. Hawaii ve Montana’daki davalarda davacılar kar amacı gütmeyen hukuk firması Our Children’s Trust tarafından temsil edildi.
Şirketlerin ve hükümetlerin iklim politikalarını etkilemeyi amaçlayan davalar dünyanın dört bir yanındaki mahkemelerde görülmeye devam ediyor. Cummins, “Her dava kendi gerçeklerine ve söz konusu olan belirli yasalara dayanıyor, ancak dava hacminin yakın zamanda azalması beklenmiyor.” dedi.
